Pusulanız olan Kutup Yıldızı, sanıldığı gibi en parlak yıldız mıdır?
Gece gökyüzüne baktığınızda, kuzey yönünü gösteren ve “gökyüzünün feneri” gibi duran Kutup Yıldızı’nı (diğer adıyla Polaris) mutlaka duymuşsunuzdur. Özellikle yön bulmak için kullanılması ve adının sıkça anılması, onun en parlak yıldız olduğu izlenimini yaratmış olabilir. Peki gerçekten öyle mi?
Kutup Yıldızı, gökyüzündeki en parlak yıldız değildir. Hatta, ilk 20 en parlak yıldız sıralamasında bile yer almaz. Görünür büyüklüğü yaklaşık 1,98 kadir olan Polaris, geceleri gözle rahatlıkla seçilebilecek kadar parlaktır ama gökyüzünde ondan çok daha parlak yıldızlar vardır.
Örneğin:
- Sirius, -1,46 kadir ile gökyüzünün en parlak yıldızıdır.
- Canopus, -0,74 kadir ile ikinci sıradadır.
- Vega, Arcturus, Rigel gibi birçok yıldız da Kutup Yıldızı’ndan daha parlaktır.
Neden Bu Kadar Önemli?
Kutup Yıldızı’nın bu kadar tanınmasının ve önemli olmasının nedeni, parlaklığı değil, konumudur. Polaris, Kuzey Gökküresi’nin hemen hemen tam merkezinde, yani Kuzey Gökyüzü Kutbu’na çok yakın bir noktada yer alır. Bu sayede geceleri neredeyse sabit bir noktada duruyormuş gibi görünür.
Yüzyıllardır denizciler, göçebeler, kâşifler Kutup Yıldızı’nı doğal pusula olarak kullanmışlar. Çünkü onun bulunduğu yön her zaman kuzeyi gösterir. Bu da onu, astronomik anlamda çok ama çok değerli bir yıldız yapar.
Kutup Yıldızı’nın sabitliği sadece yön bulmakla sınırlı kalmaz, aynı zamanda gökyüzü hareketlerini gözlemlemek isteyenler için de bir referans noktası oluşturur. Zamanla gökyüzündeki diğer yıldızlar konum değiştirirken Polaris’in neredeyse aynı yerde kalması, gökbilimciler için oldukça kıymetlidir. Özellikle uzun pozlamalı astrofotoğrafçılıkta, yıldız izlerini gösteren o etkileyici spiral fotoğrafların merkezinde genellikle Kutup Yıldızı yer alır.
Ayrıca Polaris, sonsuza kadar kuzeyi göstermeyecek. Dünya’nın ekseni zamanla yalpaladığı (prezasyon hareketi yaptığı) için yaklaşık 12.000 yıl sonra kuzeyi Vega yıldızı gösterecek. Yani Kutup Yıldızı, bir gün “emekli” olacak! Fakat bu geçiş oldukça yavaş gerçekleştiğinden, şu an ve önümüzdeki bin yıllar boyunca gökyüzünün feneri olmaya devam edecek.
Bir dahaki gece gökyüzüne baktığınızda, Kutup Yıldızı’nı gördüğünüzde onun parlaklığından çok, sarsılmaz konumunu ve yön gösterme kabiliyetini takdir etmeyi unutmayın.
Bonus Bilgi:
“Kuzey Yıldızı” olarak da bilinen Kutup Yıldızı aslında tek bir yıldız değildir! Çoklu yıldız sistemidir, yani Polaris A, B ve Ab olmak üzere birkaç yıldızdan oluşur. Biz çıplak gözle sadece ana yıldızı görürüz.
Gökyüzü yalnızca romantik değil, aynı zamanda şaşırtıcı!
