Doğanın en çalışkan canlılarından biri olarak bilinen karıncalar, pek çok kültürde çalışkanlığın ve azmin sembolü hâline gelmiştir. Pek çok kişi onların hiç durmadan çalıştığını, hiç uyumadığını düşünür.
Karıncaların uyumuyor sanılmasının en yaygın nedenlerinden biri göz kapaklarının olmamasıdır.
İnsanlarda ve bazı hayvanlarda uyku, gözlerin kapanmasıyla gözle görülür bir hâl alır. Oysa karıncalar ve pek çok böcek, göz kapaklarına sahip değildir. Bu da onların uyuduklarını fark etmeyi zorlaştırır. Ancak göz kapaklarının olmayışı, uyumadıkları anlamına gelmez.
Bilim insanları, karıncaların uykusunu gözlemlemek için özel yöntemler kullanmışlardır.
2008 yılında Journal of Insect Physiology dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre:
- İşçi karıncalar günde yaklaşık 4-5 saat boyunca kısa ve sık aralıklarla dinlenir.
- Her biri sadece birkaç dakika süren bu “mikro uyku” dönemleri, gün boyunca yüzlerce kez tekrarlanır.
- Kraliçe karınca ise çok daha uzun ve kesintili uyur. Günde ortalama 9 saate kadar uyuyabilir.
Bu uyku döngüsü, koloni düzeni açısından oldukça avantajlıdır. Her karınca farklı zamanlarda uyuduğu için, kolonideki işler asla tamamen durmaz.
Uykuda Ne Oluyor?
Uyuyan karıncalar:
- Hareketsizleşir.
- Antennelerini (duyargalarını) yavaşlatır veya sabit tutar.
- Kas aktivitesi düşer.
- Çevresel uyarıcılara tepkileri azalır.
Yani karıncalar da sinir sistemi düzeyinde tanımlanan uyku özelliklerini sergiler.
Peki Neden Bu Yanılgı Yaygın?
Bu yanlış bilginin yayılmasında birkaç etken rol oynuyor:
- Göz kapaklarının olmaması: Gözleri kapanmadığı için “uyku hâli” anlaşılmaz.
- Sürekli bir karınca trafiği: Karınca kolonileri çok büyüktür; biri uyurken diğeri çalışır. Bu da dışarıdan bakıldığında “durmaksızın çalışıyorlar” izlenimi verir.
- Kültürel etkiler: “Karınca gibi çalışmak” deyimi, bu algının pekişmesine katkı sağlar.
